NovaLingua - форум любителей лингвистики

Личные блоги => _Swetlana => _Swetlana: Lingua Latīna => Тема начата: _Swetlana от 09 июня 2022, 23:51

Название: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 09 июня 2022, 23:51
взято hīc (https://www.youtube.com/playlist?list=PLU1WuLg45SiyrXahjvFahDuA060P487pV)


LINGUA LATĪNA PER SĒ ILLŪSTRĀTA
Familia Rōmāna by Hans H. Ørberg
Audio by Luke Amadeus Ranieri, i.e. ScorpioMartianus (youtube.com/c/ScorpioMartianus)
Аудио 10 Bestiae et Homines - L. Amadeus Ranierius (https://drive.google.com/file/d/1T2daASVelR586LhZUpBpMYqt_PxzdxkZ/view?usp=sharing)

Mercurius – Меркурий, сын Юпитера и Майи, крылатый вестник богов, проводник душ усопших, покровитель гимнастики, торговли и красноречия, изобретатель лиры (соотв. греч. Гермесу).
Neptūnus, ī – (у греков Посейдон) Нептун, сын Сатурна и Реи, брат Юпитера и Плутона, муж Амфитриты, бог морей и всех водоёмов

bēstia -ae f – животное, зверь
homō, hominēs m – человек
amīcus hominis – друг человека
ferus -a -um – дикий зверь; дикий, некультурный, свирепый
vīvus -a -um – живой, живущий; свежий, недавний
mortuus -a -um – мёртвый, умерший
anima -ae f – воздух; (поэт.) ветер; душа
animal, animālis n – одушевлённое, живое существо
equus -ī m – лошадь, конь
equa -ae f - кобыла
asinus -ī – осёл
ovis, ovis а – овца
leō, leōnis m – лев
lea, leae - львица
canis, canēs – собака
avis, avis f – птица
piscis, piscis m – рыба
aquila -ae f – орёл
pullus -ī m – детёныш, цыплёнок, птенец
āēr, āeris m – воздух
āla, ālae f – крыло; подмышки, пазуха
pēs, pedis m – нога, ступня, копыто
cauda, caudae f – хвост
petasus, petasī m – дорожная шляпа с широкими полями
pulmō, pulmōnis m – лёгкие

deus, deī m – бог, богиня, божество
Mercurius et Neptūnus deī Romanī sunt. – Меркурий и Нептун – римские боги
Rōmānī et Graecī deōs multōs habent. – У римлян и греков много богов.
Ō deī bonī! – О боги!

mercātor, mercātōris – купец, торговец
imperium -ī n – приказание, (по)веление, предписание, распоряжение
imperia deōrum – повеления богов
nūntius, -ī m – вестник богов
mare, maris – море
Ōceanus -ī m – океан
Padus – Пад, главн. река в сев. Италии (ныне По)
flūmen, flūminis n – течение; река
nīdus -ī m– гнездо
rāmus -ī m – ветка, сук
folium -ī n – лист, листва
pila -ae f – мяч
vōx, vōcis f – голос, пение
lectus -ī m – ложе, постель, кровать; рабочее ложе (римляне писали и читали преимущественно полулёжа)

ergō – вследствие этого, поэтому, а потому, следовательно, итак, значит
cum = quum – когда, в то время как
enim – ведь, же

necesse (в сочетании с глаголами esse, habere, putare и т. п.)
necesse est – необходимо, должно
crassus -a -um – толстый, плотный, крепкий, жирный, тучный
tenuis, tenuis, tenue – тонкий, остроумный, чистый, светлый, водянистый, слабый, хилый
perterritus -a -um (perfect passive participle of perterreō) – испуганный

capiō, capit, capiunt, caperi – брать, взять; получать, принимать; овладевать, ловить
Cape! – лови
edō, ēs (edis), ēst (edit), edimus, ēstis (editis), edunt, ēsse (edere)  – есть
natō, natat, natāre – плавать
nauta – лодочник, корабельщик, моряк, матрос
volō, volās, volat, volāmus, volātis, volant, volāre – I летать, лететь
volō, vīs, vult, volt, volumus, vultis (voltis), volunt, velle –  II хотеть, желать
moveō, movet, movēre –  двигать, приводить в движение, шевелить, встряхивать, качать
faciō, facit, faciunt, facere – делать; производить, совершать, изготовлять
possum, potes, potest, possumus, potestis, possunt, posse – мочь, быть в состоянии, обладать, уметь
vīvō, vīvit, vīvunt, vīvere - жить, быть живым; жить, вести (тот или иной) образ жизни, проводить время
spīrō, spīrat, spīrāre – дуть, веять; шуметь, бурлить; дышать
dūcō, dūcit, dūcunt, dūcere – I водить, вести; II проводить, вытягивать, протягивать III втягивать, вдыхать
pariō, parit, pariunt, parere – рожать, высиживать; производить, создавать, строить, выдумывать
lūdō, lūdit, lūdunt, lūdere – играть во что-л.; танцевать, плясать; резвиться, порхать; играть на сцене, выступать; (pass.) ставиться на сцене
canō, canit, canunt, canere – петь, кукареть и т.д., играть, звучать, раздаваться, сочинять, творить, воспевать, прославлять, славить
cantō, cantat, cantāre – петь, гнусавить или говорить нараспев, звучать, произносить заклинание, заклятие, сочинять, творить, воспевать, славить, восхвалять
audeō, audet, audēre – отваживаться, дерзать, осмеливаться, сметь, решаться
occultō, occultat, occultāre – прятать, укрывать, таить, держать в тайне, скрывать
reperiō, reperit, reperiunt, reperīre – (вновь) находить, отыскать, разыскать; (med.-pass.)  находиться, оказываться
Reperi! – найди
reperior, reperīris, reperītur, reperīmur, reperimini, reperiuntur, reperīrī - passive
ascendō, ascendit, ascendunt, ascendere – всходить, подниматься, взбираться, карабкаться, взлезать; возвышаться, достигать, возноситься
Ascende! – взбирайся
sustineō, sustinet, sustinēre – поддерживать, служить опорой, подпирать, выдерживать, нести, носить на себе
cadō, cadit, cadunt, cadere – падать, сваливаться; выпадать, ложиться; (о небесных светилах) заходить; приходиться (на какое-л. время), совпадать; погибать

emī (inf. passive) – покупаться
edī (inf. passive) – есться
reperīrī (inf. passive) – находиться
pōnī (inf. passive) – класться
emit et vēndit – покупает и продаёт

Deī ab hominibus neque vidērī neque audīrī possunt. – Боги людьми не могут быть увидены или услышаны.
Spīrāre necesse est hominī. – Дыхание необходимо людям.
Puerī puellam canere audiunt. – Мальчики слышат пение девочки.
Canis avem suprā sē volāre videt. – Пёсель видит над собой полёт птиц.
Mārcus Quīntum ad terram cadere videt. – Марк видит падение Квинта на землю.
Название: От: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 09 июня 2022, 23:51
(https://i.ibb.co/f8HvtFv/Cap10-1.png)

(https://i.ibb.co/26Fytb3/Cap10-2.png)

(https://i.ibb.co/zPS4BW8/Cap10-3.png)

(https://i.ibb.co/6BDRjn1/Cap10-5.png)

CAPITULUM DECIMUM. BĒSTIAE ET HOMINĒS

     Equus et asinus, leō et lupus, canis et ovis bēstiae sunt. Leō et lupus sunt bēstiae ferae, quae aliās bēstiās capiunt et edunt. In Āfricā sunt multī leōnēs. Pāstōrēs Āfricae leōnēs timent, nam leōnēs nōn sōlum ovēs pāstōrum edunt, sed etiam pāstōrēs ipsōs! Nōn bēstia, sed homō est pāstor; leōnēs autem nōn sōlum aliās bēstiās, sed hominēs edunt. Ferae et hominēs amīcī nōn sunt. Canis amīcus hominis est, ea bēstia fera nōn est.
     Aliae bēstiae sunt avēs, aliae piscēs. Aquila est magna avis fera, quae parvās avēs capit et ēst. Avēs in āere volant. Piscēs in aquā natant. Hominēs in terrā ambulant. Avis duās ālās habet. Homō duōs pedēs habet. Piscis neque ālās neque pedēs habet. Avis quae volat ālās movet. Homō quī ambulat pedēs movet. Piscis quī natat caudam movet. Cum avis volat, ālae moventur. Cum homō ambulat, pedēs moventur. Cum piscis natat, cauda movētur. Quī ambulat vestīgia in terrā facit. Quī volat aut natat vestīgia nōn facit.
     In hortō et in silvā multae avēs sunt. Canis avēs, quae inter arborēs volant, aspicit. Canis ipse nōn volat, nam canis ālās nōn habet. Canis volāre nōn potest. Neque pāstor volāre potest. Pāstor duōs pedēs habet, itaque pāstor ambulāre potest. Hominēs ambulāre possunt, quod pedēs habent, neque volāre possunt, quod ālās nōn habent.
     Mercurius autem ut avis volāre potest, nam in pedibus et in petasō eius ālae sunt. Mercurius nōn homō, sed deus est. Mercurius est deus mercātōrum. (Mercātor est homō quī emit et vēndit.) Mercurius imperia deōrum ad hominēs portat, is enim nūntius deōrum est.
     Piscēs neque volāre neque ambulāre possunt. Piscēs in aquā natāre possunt. Etiamne hominēs natāre possunt? Aliī hominēs natāre possunt, aliī nōn possunt. Mārcus et Quīntus natāre possunt, Iūlia nōn potest.
     Neptūnus natāre potest; is enim deus maris est. (Ōceanus est magnum mare.) Mercurius et Neptūnus deī Rōmānī sunt. Rōmānī et Graecī deōs multōs habent. Hominēs deōs neque vidēre neque audīre possunt. Deī ab hominibus neque vidērī neque audīrī possunt.
     Padus magnum flūmen est. In eō flūmine multī sunt piscēs. Piscēs in aquā flūminis natant. In flūminibus et in maribus magnus numerus piscium est. Flūmina et maria plēna sunt piscium. Hominēs multōs piscēs capiunt. Nēmō piscēs flūminum et marium numerāre potest. Piscēs numerārī nōn possunt.
     Piscēs in aquā vīvunt, neque in terrā vīvere possunt, nam piscēs in āere spīrāre nōn possunt. Homō sub aquā spīrāre nōn potest. Homō vīvit, dum spīrat. Quī spīrat vīvus est, quī nōn spīrat est mortuus. Homō mortuus neque vidēre neque audīre, neque ambulāre neque currere potest. Homō mortuus sē movēre nōn potest. Cum homō spīrat, anima in pulmōnēs intrat et rūrsus ex pulmōnibus exit. Anima est āēr quī in pulmōnēs dūcitur. Quī animam dūcit animal est. Nōn sōlum hominēs, sed etiam bēstiae animālia sunt. Alia animālia in terrā vīvunt, alia in marī.
     Sine animā nēmō potest vīvere. Homō quī animam nōn dūcit vīvere nōn potest. Spīrāre necesse est hominī. Ēsse quoque hominī necesse est, nēmō enim sine cibō vīvere potest. Necesse est cibum habēre. Pecūniam habēre necesse est, nam quī pecūniam nōn habet cibum emere nōn potest. Sine pecūniā cibus emī nōn potest. Necesse nōn est gemmās habēre, nēmō enim gemmās ēsse potest. Gemmae edī nōn possunt; sed quī gemmās suās vēndit pecūniam facere et cibum emere potest. Mercātor quī ōrnāmenta vēndit magnam pecūniam facit. Fēminae quae pecūniam facere volunt ōrnāmenta sua vēndunt.
     Avēs nīdōs faciunt in arboribus; nīdī eārum inter rāmōs et folia arbōrum sunt. Aquilae in montibus nīdōs faciunt. In nīdis sunt ōva. Avēs ōva pariunt, ex quibus parvī pullī exeunt. Canis nōn ōva, sed pullōs vīvōs parit. Fēminae līberōs pariunt. —
     Mārcus et Quīntus et Iūlia in hortō sunt. Iūlia pilam tenet et cum puerīs pilā lūdere vult, neque iī cum puellā lūdere volunt; puerī enim nīdōs quaerunt in arboribus. Itaque puella lūdit cum cane suā Margarītā.
     Iūlia: "Cape pilam, Margarīta!"
     Canis pilam capit et caudam movet. Puella laeta rīdet et canit. Puerī puellam canere audiunt.
     Quīntus: "Audī: Iūlia vōcem pulchram habet."
     Mārcus: "Vōx eius nōn pulchra est!"
     Canis avem suprā sē volāre videt eamque capere vult, neque potest. Canis īrātus lātrat: "Baubau!" Eius vōx pulchra nōn est, canis canere nōn potest! Avēs canere possunt, piscēs nōn possunt: piscēs vōcēs nōn habent.
     Cum aquila suprā hortum volat et cibum quaerit, parvae avēs canere nōn audent, et inter folia arbōrum sē occultant. Itaque aquila eās reperīre nōn potest. Neque avēs neque nīdī avium ab aquilā reperīrī possunt, quod rāmīs et foliīs occultantur.
     Mārcus autem nīdum reperit et Quīntum vocat: "Venī, Quīnte! In hāc arbore nīdus est." Accurrit Quīntus.
     Mārcus: "Age! Ascende in arborem, Quīnte!"
     Quīntus in arborem ascendit; iam is suprā Mārcum in arbore est. Mārcus ipse in arborem ascendere nōn audet!
     Mārcus interrogat: "Quot sunt ōva in nīdō?"
     Quīntus: "Nūlla ōva, sed quattuor pullī."
     Nīdus est in parvō ramō. Rāmus quī nīdum sustinet nōn crassus, sed tenuis est. Rāmus tenuis Quīntum sustinēre nōn potest, is enim puer crassus est. Ecce rāmus cum puerō et nidō et pullīs ad terram cadit!
     Mārcus Quīntum ad terram cadere videt. Rīdetne Mārcus? Nōn rīdet. Mārcus enim perterritus est. Iam Quīntus et pullī quattuor sub arbore iacent. Neque puer neque pullī sē movent. Pullī mortuī sunt. Quīntusne mortuus est? Nōn est. Quīntus enim spīrat. Quī spīrat mortuus esse nōn potest. Sed Mārcus eum spīrāre nōn videt, neque enim anima vidērī potest.
     Quid facit Mārcus? Mārcus perterritus ad vīllam currit et magnā vōce clāmat: "Age! Venī, pater!"
     Iūlius puerum vocāre audit et exit in hortum. Pater fīlium perterritum ad sē accurrere videt eumque interrogat: "Quid est, Mārce?"
     Mārcus: "Quīntus... est... mortuus!"
     Iūlius: "Quid? mortuus? Ō deī bonī!"
     Pater, ipse perterritus, cum Mārcō ad Quīntum currit. Iūlia quoque accurrit cum cane suā. Quīntus oculōs aperit. Iūlius eum oculōs aperīre videt.
     Iūlius: "Ecce oculōs aperit: ergō vīvus est."
     Mārcus et Iūlia Quīntum vīvum esse vident. Puer autem ambulāre nōn potest, neque enim pedēs eum sustinēre possunt; ergō necesse est eum portāre. Quīntus ā Iūliō in vīllam portātur et in lectō pōnitur.
     Aemilia fīlium suum ā Iūliō portārī videt, et interrogat: "Cūr puer ipse ambulāre nōn potest?"
     Iūlius: "Quīntus ambulāre nōn potest, quod nōn est avis neque ālās habet! Quī volāre vult neque potest, ad terram cadit!"
     Aemilia Quīntum ā Iūliō in lectō pōnī aspicit.
Название: От: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 10 июня 2022, 00:04
(https://i.ibb.co/6trMKsP/Cap10-6.png)

(https://i.ibb.co/ZYJ6hVt/Cap10-7.png)
Название: От: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 10 июня 2022, 00:06
GRAMMATICA LATĪNA

Īnfīnītīvus

Āctīvum.
Iūlius Mārcum nōn vidēre, sed audīre potest. Pater fīlium vocāre audit, ei accurrere videt.
'Vocā|re', 'vidē|re', 'accurre|re', 'audī|re' īnfīnītīvus est.
Īnfīnītīvus: -re.
I -āre: cantāre, pulsāre, plōrāre, interrogāre, verberāre, numerāre, salūtāre, imperāre, habitāre, amāre, dēlectāre, portāre, ambulāre, exspectāre, intrāre, ōrnāre, clāmāre, mōnstrāre, errāre, volāre, natāre, spīrāre; dare; cēt.
II -ēre: rīdēre, vidēre, respondēre, habēre, tacēre, pārēre, timēre, tenēre, iacēre, movēre, cēt.
III -ere: pōnere, sūmere, discēdere, carpere, agere, vehere, claudere, vertere, currere, vēndere, emere, cōnsistere, ostendere, bibere, petere, dūcere, relinquere, quaerere, vīvere, lūdere, canere, ascendere, cadere; capere, facere, aspicere, accipere, parere; cēt.
IV -īre: venīre, audīre, dormīre, aperīre, reperīre; īre (ad-īre, ab-īre, ex-īre); cēt.
Mēdus servus esse nōn vult. Νēmō gemmās ēsse potest.
'Esse' quoque et 'ēsse' īnfīnītīvus est.

Passīvum.
Mārcus ā lūliō nōn vidērī, sed audīrī potest. Mārcus Quīntum ā lūliō portārī et in lectō pōnī videt.
'Portā|rī', 'vidē|rī', 'pōn|ī', 'audī|rī' īnfīnītīvus passīvī est.
Īnfīnītīvus passīvī: -rī/ ī.
I -arī: portārī, numerārī, vocārī.
II -ērī: vidērī, tenērī.
II : pōnī, emī, edī, claudī.
IV -īrī: audīrī, reperīrī, aperīrī.

Piscēs numerarī nōn possunt.
Syra rosam ā Iūliā tenērī videt. = Syra Iūliam rosam tenēre videt.
Gemmae edī nōn possunt.
Magnum ōstium ā parvā puellā neque aperīrī neque claudī potest. =
Parva puella magnum ōstium neque aperīre neque claudere potest.
Название: От: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 10 июня 2022, 00:07
Dēclīnātiō tertia
'Avis' f et 'piscis' m dēclīnantur ut 'ovis'.
Ut 'pāstor' dēclīnātur 'mercātor' m.

'Leō' m et 'homō' m dēclīnantur hōc modō

leō, leōnis m (лев) основа: leōn-
      Sing.    Pl. 
  Nōm.    leō    leōnēs 
  Gen.    leōnis    leōnum 
  Dat.    leōnī   leōnibus 
  Acc.    leōnem    leōnēs 
  Abl.    leōne    leōnibus 

homō, hominis m (лев) основа: homōn-> homĭn-             
      Sing.    Pl. 
  Nōm.    homō    hominēs 
  Gen.    hominis    hominum 
  Dat.    hominī    hominibus 
  Acc.    hominem    hominēs 
  Abl.    homine    hominibus 

leō < leōn
vōx < vōcs
pēs < peds

avēs in āere volant
hominēs in terrā ambulant
piscēs in aquā natant

quī ambulat vestīgia in terrā facit
pot-est, pos-sunt
quod = quia - потому что, ибо

imperium = id quod imperātur
...enim = nam... is
enim = nam is
nūntius = is quī verba portat (inter hominēs)

flūmen = fluvius
nēmō < ne + homō = nūllus homō

vīvus -a -um = quī vīvit
vīvus est = vīvit

animam dūcere - втягивать воздух
necesse est (+dat):
Spīrāre necesse est hominī. - Человеку необходимо дышать.

facere = agere
facere -it -iunt
parere -it iunt

Iūlia vult (=volt)
puerī volunt

capere -it -iunt
imp. cape! capite!

canere = cantāre
nōn audent = timent
occultāre <-> ostendere

crassus -a -um<-> tenuis

Quīntus ā Iūliō portatur. - Квинт переносится Юлием.
Aemilia Quīntum ā Iūliō portārī videt. - Эмилия видит, как Юлий несёт Квинта (как Квинт переносится Юлием).
Quīntus in lectō pōnitur. - Квинт укладывается в кровать.
Aemilia Quīntum in lectō pōnī aspicit. - Эмилия видит, как Квинта кладут в кровать (как Квинт укладывается в кровать).
Название: От: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 10 июня 2022, 00:08
CAPITULUM DECIMUM. BĒSTIAE ET HOMINĒS – ГЛАВА ДЕСЯТАЯ. ЗВЕРИ И ЛЮДИ

     Equus et asinus, leō et lupus, canis et ovis bēstiae sunt. Leō et lupus sunt bēstiae ferae, quae aliās bēstiās capiunt et edunt. In Āfricā sunt multī leōnēs. Pāstōrēs Āfricae leōnēs timent, nam leōnēs nōn sōlum ovēs pāstōrum edunt, sed etiam pāstōrēs ipsōs! Nōn bēstia, sed homō est pāstor; leōnēs autem nōn sōlum aliās bēstiās, sed hominēs edunt. Ferae et hominēs amīcī nōn sunt. Canis amīcus hominis est, ea bēstia fera nōn est. – Конь и осёл, лев и волк, собака и овца – звери. Лев и волк – дикие звери, потому что ловят и едят других зверей. В Африке много львов. Пастухи в Африке боятся львов, ибо львы едят не только овец пастухов, но ещё и самих пастухов! Пастух не зверь, но человек; львы же едят не только других зверей, но и людей. Дикие звери и люди не друзья. Собака – друг человека, она не дикий зверь. 
     Aliae bēstiae sunt avēs, aliae piscēs. Aquila est magna avis fera, quae parvās avēs capit et ēst. Avēs in āere volant. Piscēs in aquā natant. Hominēs in terrā ambulant. Avis duās ālās habet. Homō duōs pedēs habet. Piscis neque ālās neque pedēs habet. Avis quae volat ālās movet. Homō quī ambulat pedēs movet. Piscis quī natat caudam movet. Cum avis volat, ālae moventur. Cum homō ambulat, pedēs moventur. Cum piscis natat, cauda movētur. Quī ambulat vestīgia in terrā facit. Quī volat aut natat vestīgia nōn facit. – Другие животные – птицы, третьи – рыбы. Орёл – большая дикая птица, которая малых птиц ловит и ест. Птицы летают в воздухе. Рыбы плавают в воде. Люди ходят по земле. У птицы два крыла. У человека две ноги. У рыбы нет ни крыльев, ни ног. Птица, которая летит, машет (шевелит) крыльями. Человек, который идёт, двигает ногами. Рыба, которая плывёт, двигает хвостом. Когда птица летит, крылья двигаются. Когда идёт человек, двигаются ноги. Рыба, которая плывёт, двигает хвостом. Когда рыба плывёт, хвост двигается. Тот, кто ходит, оставляет (делает) на земле следы. Кто летает или плавает, следов не оставляет.
     In hortō et in silvā multae avēs sunt. Canis avēs, quae inter arborēs volant, aspicit. Canis ipse nōn volat, nam canis ālās nōn habet. Canis volāre nōn potest. Neque pāstor volāre potest. Pāstor duōs pedēs habet, itaque pāstor ambulāre potest. Hominēs ambulāre possunt, quod pedēs habent, neque volāre possunt, quod ālās nōn habent. – В саду и в лесу много птиц. Собака наблюдает птиц, которые летают между деревьями. Собака сама не летает, потому что у собаки нет крыльев. Собака не может летать. И пастух не может летать. У пастуха пара ног, поэтому пастух может ходить. Люди могут ходить, потому что имеют ноги, и не могут летать, потому что не имеют крыльев. 
     Mercurius autem ut avis volāre potest, nam in pedibus et in petasō eius ālae sunt. Mercurius nōn homō, sed deus est. Mercurius est deus mercātōrum. (Mercātor est homō quī emit et vēndit.) Mercurius imperia deōrum ad hominēs portat, is enim nūntius deōrum est. – Меркурий же может летать как птица, потому что на его ногах и на его шляпе есть крылья. Меркурий не человек, но бог. Меркурий – бог торговли (торговцев). (Торговец – это человек, который продаёт или покупает). Меркурий доставляет повеления богов людям, потому что он ведь вестник богов. 
     Piscēs neque volāre neque ambulāre possunt. Piscēs in aquā natāre possunt. Etiamne hominēs natāre possunt? Aliī hominēs natāre possunt, aliī nōn possunt. Mārcus et Quīntus natāre possunt, Iūlia nōn potest. – Рыбы ни летать, ни ходить не могут. Рыбы могут плавать в воде. Могут ли люди плавать? Одни люди могут плавать, другие не могут. Марк и Квинт могут плавать, Юлия не может.
     Neptūnus natāre potest; is enim deus maris est. (Ōceanus est magnum mare.) Mercurius et Neptūnus deī Rōmānī sunt. Rōmānī et Graecī deōs multōs habent. Hominēs deōs neque vidēre neque audīre possunt. Deī ab hominibus neque vidērī neque audīrī possunt. – Нептун может плавать; он ведь бог морей. (Океан – это большое море.) Меркурий и Нептун римские боги. У римлян и греков много богов. Люди не могут богов ни видеть, ни слышать. Боги людьми не могут быть ни видимы и ни слышимы.
     Padus magnum flūmen est. In eō flūmine multī sunt piscēs. Piscēs in aquā flūminis natant. In flūminibus et in maribus magnus numerus piscium est. Flūmina et maria plēna sunt piscium. Hominēs multōs piscēs capiunt. Nēmō piscēs flūminum et marium numerāre potest. Piscēs numerārī nōn possunt. –
Название: От: CAPITULUM 10. BĒSTIAE ET HOMINĒS
Отправлено: _Swetlana от 10 июня 2022, 00:08
Piscēs in aquā vīvunt, neque in terrā vīvere possunt, nam piscēs in āere spīrāre nōn possunt. Homō sub aquā spīrāre nōn potest. Homō vīvit, dum spīrat. Quī spīrat vīvus est, quī nōn spīrat est mortuus. Homō mortuus neque vidēre neque audīre, neque ambulāre neque currere potest. Homō mortuus sē movēre nōn potest. Cum homō spīrat, anima in pulmōnēs intrat et rūrsus ex pulmōnibus exit. Anima est āēr quī in pulmōnēs dūcitur. Quī animam dūcit animal est. Nōn sōlum hominēs, sed etiam bēstiae animālia sunt. Alia animālia in terrā vīvunt, alia in marī. – Рыбы живут в воде, и не могут жить на земле, потому что не могут дышать в воздухе. Люди не могут дышать под водой. Люди живут, пока дышат. Кто дышит – жив, кто не дышит – мёртв. Люди мёртвые ни смотреть, ни слышать, ни ходить, ни бегать не могут. Мёртвые люди не могут двигаться. Когда человек дышит, воздух заходит в лёгкие и снова из лёгких выходит. Дыхание – это воздух, который  вдыхается в лёгкие. Те, кто вдыхает воздух – одушевлённые. Не только люди, но и звери тоже одушевлённые (животные). Одни животные живут на земле, другие в море.
     Sine animā nēmō potest vīvere. Homō quī animam nōn dūcit vīvere nōn potest. Spīrāre necesse est hominī. Ēsse quoque hominī necesse est, nēmō enim sine cibō vīvere potest. Necesse est cibum habēre. Pecūniam habēre necesse est, nam quī pecūniam nōn habet cibum emere nōn potest. Sine pecūniā cibus emī nōn potest. Necesse nōn est gemmās habēre, nēmō enim gemmās ēsse potest. Gemmae edī nōn possunt; sed quī gemmās suās vēndit pecūniam facere et cibum emere potest. Mercātor quī ōrnāmenta vēndit magnam pecūniam facit. Fēminae quae pecūniam facere volunt ōrnāmenta sua vēndunt. – Без дыхания никто не может жить. Человек, который воздух не вдыхает, жить не может. Человеку нужно дышать. Есть человеку тоже нужно, никто ведь не может жить без пищи. Необходимо иметь пищу. Деньги необходимо иметь, ибо у кого нет денег, не может купить пищу. Без денег пища не покупается. Не нужно иметь драгоценные камни, никто ведь не может есть камни. Камни не едятся, но кто продаёт свои драгоценности, может зарабатывать деньги и покупать пищу. торговец, который продаёт украшения, может заработать большие деньги. Женщины, которые хотят получить деньги, продают свои украшения. 
     Avēs nīdōs faciunt in arboribus; nīdī eārum inter rāmōs et folia arbōrum sunt. Aquilae in montibus nīdōs faciunt. In nīdis sunt ōva. Avēs ōva pariunt, ex quibus parvī pullī exeunt. Canis nōn ōva, sed pullōs vīvōs parit. Fēminae līberōs pariunt. –
Птицы устраивают гнёзда на деревьях; их гнёзда между ветвей и листьев дерева. Орлы устраивают гнёзда в горах. В гнёздах яйца. Птицы высиживают яйца, из которых появляются маленькие птенцы. Собаки не несут яйца, а рожают живых щенков. Женщины рожают детей. —
     Mārcus et Quīntus et Iūlia in hortō sunt. Iūlia pilam tenet et cum puerīs pilā lūdere vult, neque iī cum puellā lūdere volunt; puerī enim nīdōs quaerunt in arboribus. Itaque puella lūdit cum cane suā Margarītā. – Марк, и Квинт, и Юлия в саду. Юлия держит мяч и хочет поиграть с мальчиками в мяч, а не хотят с ней играть; мальчике же ищут гнёзда на деревьях. Поэтому девочка играет со своей собакой Маргаритой.
     Iūlia: "Cape pilam, Margarīta!" – Ю: «Лови мяч, Маргарита!»
     Canis pilam capit et caudam movet. Puella laeta rīdet et canit. Puerī puellam canere audiunt. – Собака ловит мяч и виляет хвостом. Весёлая девочка смеётся и поёт. Мальчики слышат, как девочка поёт.
     Quīntus: "Audī: Iūlia vōcem pulchram habet." – К: «Послушай: у Юлии красивый голос».
     Mārcus: "Vōx eius nōn pulchra est!" – М: «Голос её не красив!»
     Canis avem suprā sē volāre videt eamque capere vult, neque potest. Canis īrātus lātrat: "Baubau!" Eius vōx pulchra nōn est, canis canere nōn potest! Avēs canere possunt, piscēs nōn possunt: piscēs vōcēs nōn habent. – Собака видит, как над ней летит птица и хочет её поймать, и не может. Рассерженная собака лает: «Ваувау!» Голос её некрасив, собака не может петь. Птицы могут петь, рыбы не могут: у рыб нет голоса.
     Cum aquila suprā hortum volat et cibum quaerit, parvae avēs canere nōn audent, et inter folia arbōrum sē occultant. Itaque aquila eās reperīre nōn potest. Neque avēs neque nīdī avium ab aquilā reperīrī possunt, quod rāmīs et foliīs occultantur. – Когда орёл летает над садом и ищет пищу, маленькие птицы не смеют петь и прячутся в листве дерева (между листьями). Поэтому орёл не может их отыскать. Ни птицы, ни их гнёзда не могут быть обнаружены орлом, потому что прячутся ветками и листьями.
     Mārcus autem nīdum reperit et Quīntum vocat: "Venī, Quīnte! In hāc arbore nīdus est." Accurrit Quīntus. – Марк же находит гнездо и зовёт Квинта: «Иди, Квинт! На этом дереве есть гнездо».
     Mārcus: "Age! Ascende in arborem, Quīnte!" – М: «Давай! Лезь на дерево, Квинт!»
     Quīntus in arborem ascendit; iam is suprā Mārcum in arbore est. Mārcus ipse in arborem ascendere nōn audet! – Квинт влезает на дерево; теперь он на дереве над Марком. Марк сам лезть на дерево не смеет!
     Mārcus interrogat: "Quot sunt ōva in nīdō?" – Марк спрашивает: «Сколько яиц в гнезде?»
     Quīntus: "Nūlla ōva, sed quattuor pullī." – К: «Ни одного яйца, но четверо птенцов».
     Nīdus est in parvō ramō. Rāmus quī nīdum sustinet nōn crassus, sed tenuis est. Rāmus tenuis Quīntum sustinēre nōn potest, is enim puer crassus est. Ecce rāmus cum puerō et nidō et pullīs ad terram cadit! – Гнездо на небольшой ветке. Ветка, которая держит гнездо, не толстая, а тонкая. Тонкая ветка не может выдержать Квинта, ибо он толстый. Вот ветка с мальчиком, и с гнездом, и с птенцами падает на землю!
     Mārcus Quīntum ad terram cadere videt. Rīdetne Mārcus? Nōn rīdet. Mārcus enim perterritus est. Iam Quīntus et pullī quattuor sub arbore iacent. Neque puer neque pullī sē movent. Pullī mortuī sunt. Quīntusne mortuus est? Nōn est. Quīntus enim spīrat. Quī spīrat mortuus esse nōn potest. Sed Mārcus eum spīrāre nōn videt, neque enim anima vidērī potest. – Марк видит, как Квинт падает на землю. Смеётся ли Марк? Не смеётся. Напротив, Марк испуган. Теперь Квинт и четыре птенца лежат на земле. Ни мальчик, ни птенцы не шевелятся. Птенцы мертвы. Мёртв ли Квинт? Нет. Квинт ведь дышит. Кто дышит, не может быть мёртвым. Но Марк не видит, как он дышит, потому что дыхание не может быть увидено.
     Quid facit Mārcus? Mārcus perterritus ad vīllam currit et magnā vōce clāmat: "Age! Venī, pater!" – Что делает Марк? Марк устрашённый бежит к вилле и громким голосом кричит: «Давай! Иди, отец!»
     Iūlius puerum vocāre audit et exit in hortum. Pater fīlium perterritum ad sē accurrere videt eumque interrogat: "Quid est, Mārce?" – Юлий слышик, как мальчик его зовёт и выходит в сад. Отец видит, как испуганный сын бежит к нему, и его спрашивает: «Что такое, Марк?»
     Mārcus: "Quīntus... est... mortuus!" – М: «Квинт... мёртвый!»
     Iūlius: "Quid? mortuus? Ō deī bonī!" – Ю: «Что? мёртвый? О боги!»
     Pater, ipse perterritus, cum Mārcō ad Quīntum currit. Iūlia quoque accurrit cum cane suā. Quīntus oculōs aperit. Iūlius eum oculōs aperīre videt. – Отец, сам  устрашённый, с Марком бежит к Квинту. Юлия тоже бежит со своей собакой. Квинт открывает глаза.
     Iūlius: "Ecce oculōs aperit: ergō vīvus est." – Ю: «Смотри, он открывает глаза: значит, живой».
     Mārcus et Iūlia Quīntum vīvum esse vident. Puer autem ambulāre nōn potest, neque enim pedēs eum sustinēre possunt; ergō necesse est eum portāre. Quīntus ā Iūliō in vīllam portātur et in lectō pōnitur. – Марк и Юлий видят, что Квинт живой. Но мальчик не может ходить, ноги его держат (не могут держать); поэтому его необходимо нести. Квинт переносится Юлием на виллу и укладывается в кровать.
     Aemilia fīlium suum ā Iūliō portārī videt, et interrogat: "Cūr puer ipse ambulāre nōn potest?" – Эмилия видит, как её сын переносится Юлием, и спрашивает: «Почему мальчик не может идти сам?»
     Iūlius: "Quīntus ambulāre nōn potest, quod nōn est avis neque ālās habet! Quī volāre vult neque potest, ad terram cadit!" – Ю: «Квинт не может идти, потому что он не птица и не имеет крыльев! Кто летать хочет, но не может, падает на землю!»
     Aemilia Quīntum ā Iūliō in lectō pōnī aspicit. – Эмилия видит, как Квинт укладывается Юлием в кровать.